NADREALISTIČKI crteži, nepoznati javnosti, ali i stihovi koje je pisala na italijanskom, francuskom i španskom (prevedeni na srpski i engleski) uvešće publiku u magični svet Milene Pavlović Barili (1909-1945), na izložbi koja će biti otvorena sledećeg četvrtka (7. novembar), na četvrtom i petom nivou Muzeja savremene umetnosti.
Foto promo MSU
Autor ove postavke, koja se prirodno nastavlja na onu nedavno otvorenu povodom veka nadrealizma, a sadrži čak 150 dela – slika, crteža, poezije, modnih ilustracija i dokumentarnog materijala, jeste mr Mišela Blanuša, muzejska savetnica.
Deo svetskih tokova
FENOMEN dualnosti u umetnosti Milene Barili ogleda se na liniji između introspektivnog i univerzalnog, klasičnog i modernog, komercijalnog i umetničkog, stvarnog i imaginarnog – primećuje autorka postavke. – Kao umetnica koja nije poznavala geografske ili kulturne granice, delujući spram evropskih i svetskih umetničkih pokreta, iza sebe je ostavila dela koja reflektuju savremene tendencije toga vremena. Upravo ova sposobnost da se poveže direktno sa globalnim umetničkim tendencijama, bez prilagođavanja lokalnim kontekstima, ukazuje na njen značaj kao umetnice koja je delovala suvereno u kretanjima glavnih svetskih umetničkih tokova.
Tako će izložba nazvana “Dualnost Milene Pavlović Barili”, prva tako velika, posvećena umetnici koja je dala izuzetnan doprinos srpskoj ali i svetskoj modernoj umetnosti u međuratnom periodu, posle 15 godina, kada je u Galeriji SANU, postavljena retrospektiva povodom veka njenog rođenja. Pored dela koja se čuvaju u kolekciji MSU, na njoj će se naći i ona koja baštine Fondacija “Milenin dom” – Galerije Milene Pavlović Barili iz Požarevca, Narodni muzej Srbije, Avala film way, Arhiva Jugoslovenske kinoteke i Filmski centar Srbije. Ovaj projekat, uz Blanušu, realizovale su i Kristina Armuš i Zlata Vučetić.
Foto promo MSU
– Fenomen dualnosti u umetnosti Milene Pavlović Barili, kao jedna od osobenosti koje markiraju njen opus u istoriji umetnosti 20. veka u Srbiji i Jugoslaviji, prožima sve aspekte njenog stvaralaštva, od tema koje obrađuje do formalnih i estetskih rešenja – ističe Blanuša, koja je fokus izložbe usmerila ka njenom likovnom, tako i manje izučenom i poznatom poetskom opusu. – Na jednoj strani, njen rad se oslanja na klasičnu estetiku, inspirisanu renesansnom umetnošću, antičkom mitologijom i simbolima, dok s druge otkriva tada savremene nadrealističke i metafizičke elemente koji naglašavaju unutrašnja stanja, snove i emocionalnu varijabilnost. Pojam dualnosti učitavamo i u specifičnoj ikonografiji i emocionalnom prosedeu njenih dela – svetle, lepršave forme i fantazmagorične scene često su u kontrastu sa melanholičnim, introspektivnim figurama i tonovima, posebno u portretima i autoportretima. Ove figure, najčešće žena, mogu se prepoznati kao umetnički prikaz njenog unutrašnjeg sveta refleksije sopstvenih emocija i životnih iskustava. Scene koje slika obavijene su velovima snova i fantazije, u atmosferi između stvarnosti i iluzije.
Foto promo MSU
Postavka otkriva i snažnu, originalnu i nekonvencionalnu ličnosti Barilijeve, koju je karakterisao i savremeni, sofisticirani umetnički senzibilitet. U njenim radovima su tako, smatra Blanuša, objedinjeni i racionalno i emocionalno, elementi inovativnog i tradicionalno:
– Njena dela su prožeta simbolima, metaforama, poezijom, naracijom i reminiscencijama na antičku i renesansnu estetiku, što njenu umetnost čini autorefleksivnom, duboko ispovednom i melanholičnom, sa narativnim slojevima koji odražavaju lični svet i evropsku umetničku tradiciju.
Inovativno i vizionarski
UPRAVO zbog svog specifičnog pristupa, slikarstvo Milene Pavlović Barili je tek kasnije dobilo zasluženu pažnju i bilo prepoznato kao preteča postmodernizma, s naglaskom na postmetafizičkim karakteristikama i promišljanju nadrealnih svetova, simbolike, dualnosti i subjektivnih vizija stvarnosti. Njena umetnost, percipirana u vreme svog nastanka kao preuranjena za širu publiku na domaćoj sceni, s vremenom je postala priznata kao inovativna i vizionarska – naglašava Blanuša.
Život Milene Pavlović Barili, podseća ova istoričarka umetnosti, iako kratak, bio je izuzetno buran i sadržajan. Pripadala je generaciji umetnika iz našeg regiona koji su inspiraciju i obrazovanje tražili u evropskim kulturnim centrima. Iako su koreni njenog stvaralaštva bili duboko upravo u evropskoj tradiciji, uspela je da se prilagodi savremenim trendovima u Njujorku, gde se preselila iz Evrope.
– Drugi aspekt fenomena dualnosti odnosi se na njenu karijeru podeljenu između “visoke umetnosti” i primenjene umetnosti – mode i komercijalnog dizajna – primećuje autorka izložbe. – Radeći kao modna ilustratorka i dizajnerka kako bi sebi obezbedila egzistenciju i stekla mogućnosti da slika i izlaže, pronalazila je načine da unese umetničku rafiniranost u komercijalne radove, čuvajući integritet svog izraza. Naposletku, njen rad odražava i dualnost između realnih životnih okolnosti i umetničkih vizija. Dok je živela u surovim vremenima između dva svetska rata, suočavajući se sa izazovima izgnanstva, bolesti i ličnih gubitaka, stvarala je slikarstvo i poeziju sveta snova, melanholije i idealizovane prošlosti, gde mitovi i legende dobijaju nove, lične interpretacije.