TALASI vremena kao ni talasi okeana ne poznaju granice. Ova rečenica, koju je izgovorio na svom prvom predavanju 1909. akademik Vladimir R. Petković (1874-1956), moto je izložbe u Galeriji SANU povodom 150 godina od njegovog rođenja. I tako su talasi vremena vratili u pamćenje velike zasluge za našu kulturu ovog istoričara umetnosti i arheologa, postavkom čiji je autor dr Dubravka Preradović, naučni saradnik Balkanološkog instituta.
Foto Galerija SANU
Na otvaranju izložbe “Vladimir R. Petković: Utemeljitelj struke i nauke” priređene u saradnji SANU i Narodnog muzeja Srbije, sinoć su govorili ministar kulture Nikola Selaković, akademik Miodrag Marković, potpredsednik SANU za društvene i humanističke nauke i autorka.
Poput mnogih ponekad zaboravljenih ili zanemarenih, a neumornih pregalaca naše nauke i struke, koji nisu imali direktne potomke, i iza Vladimira R. Petkovića, kako objašnjava, za “Novosti”, dr Dubravka Preradović, nije ostalo mnogo ličnih predmeta. Osim onih koji se nalaze u dva legata koje je njegova udovica predala Muzeju grada Beograda i Narodnom muzeju. U delu ostavštine poklonjene Narodnom muzeju sačuvane su beležnice sa školovanja u Nemačkoj, gde je i doktorirao, 1905. godine.
Foto Galerija SANU
U legatu, koji je u Muzeju grada Beograda, nalaze se svedočanstvo iz srednje škole, ukazi o postavljenjima iz svih faza njegove karijere, dodaje Preradovićeva:
– Od kustosa Narodnog muzeja, preko docenta Filozofskog fakulteta, do postavljenja na mesto direktora Narodnog muzeja 1919. Sačuvana je i njegova originalna doktorska diploma, koja je i prema formatu veliki dokument, kao i obaveštenje o postavljenju na mesto prvog upravnika Arheološkog instituta SANU 1947. Tu se čuva se i njegova originalna diploma akademika iz 1932.
Pesme i izbor lepotice
POSTAVKU zaključuje film u kome je sve što je moglo da se otkrije o njegovoj ličnosti – dodaje autorka izložbe. – Prvi put je sada javno predstavljena poezija koju je pisao. Imamo sedam mladalačkih pesama objavljenih na stranicama “Nove iskre”. Simpatična je i anegdota o tome kako je 1929. i 1930. bio član žirija za izbor za Mis Kraljevine Jugoslavije. Tim žirijem predsedavao je Branislav Nušić.
Uz segment postavke gde su izloženi svi ovi eksponati je i jedan deo nazvan “Zid slave i časti”, na kome se nalazi šest kraljevskih ukaza. Potpisali su ih, kako navodi sagovornica, kralj Petar Prvi Karađorđević, kralj Aleksandar Karađorđević i kralj Petar Drugi Karađorđević:
– Oni se odnose na ordenje koje mu je dodeljeno od 1907. do 1935. godine. Na istom mestu je nekoliko dokumenata koji svedoče o članstvu ovog stručnjaka i naučnika u raznim evropskim institucijama. Bio je član arheoloških instituta u Berlinu, Beču, Pragu. Tu je čak i jedna diploma koju je dobio od rumunskog kralja Ferdinanda 1924, kada je proglašen za komandanta Rumunskog kraljevstva.
Foto Galerija SANU
U istoj sali, posvećenoj biografiji, na pet stubova su, objašnjava autorka izložbe, pokazane njegove ključne funkcije u životu: akademik, čuvar Narodnog muzeja, univerzitetski profesor (predavao je na tri fakulteta: Filozofskom, Tehničkom i Bogoslovskom), prvi upravnik Arheološkog instituta i urednik “Starinara”, naučnog časopisa koji je postavio 1931. godine
– A i sama izložba je podeljena u pet tematskih sala – nastavlja naša sagovornica. – Prva je posvećena Žiči, jer je to bio prvi spomenik koji je istraživao, a na osnovu čega je nastala prva moderna monografija jednog našeg srednjovekovnog manastira. Druga sala vezana je za ediciju “Srpski spomenici”, koju je osnovao pri Narodnom muzeju, a u kojoj je objavljeno pet monografija i dva albuma srpskog srednjovekovnog slikarstva, i koja je bila finasirana iz fonda Mihaila Pupina. Dečanima je takođe posvećen poseban segment postavke, i to kao njegovom poslednjem istraživanju vezanom za naš srednji vek i velike monografske studije. Započeo ga je 1933, a knjiga je objavljena 1941. godine.
Snimci na staklenim pločama
OSIM istraživanja našeg srednjovekovnog nasleđa, u periodu dužem od tri decenije, i pisanja studija, uradio je Petković i jednu impozantnu kolekciju, od gotovo 10.000 snimaka na staklenim pločama koje, nažalost, ne možemo da izlažemo, jer su previše osetljive. One se čuvaju u Narodnom muzeju – otkriva naša sagovornica.
Među velikim arheološkim istraživanjima koje je radio Petković, sagovornica izdvaja Caričin grad:
– Iskopavanja su započeta 1912. godine, a on je odmah prepoznao vanredan značaj ovog lokaliteta i već posle prve kampanje postavio hipotezu o Justinijani Primi. Dugi niz godina vodio je i iskopavanje Stoba, u današnjoj Severnoj Makedoniji.
Iz njegovog Narodnog muzeja, na čijem čelu je bio od 1921. do 1935. su, kako naglašava dr Dubravka Preradović, na postavku stigli važni eksponati:
– To je mapa akvarela Branka Tanazevića nastala prilikom istraživanja srednjovekovnih crkava i manastira, između 1906. i 1909, kao i 34 originalna crteža Svetislava Strale, dosad neizlagana ornamenta dečanskog živopisa, nastala 1922. godine, tokom naučne ekskurzije pod Petkovićevim vođstvom. To je bila prva ekspedicija u Metohiji, jer tamo nije bilo moguće istraživati pre kraja Prvog svetskog rata.
Foto Galerija SANU
Preporučujemo