Od našeg specijalnog izveštača




Kipar – Pošto smo sleteli u Larnaku, naša grupa novinara na studijskom putovanju upućuje se na šetalište Finikudes, sve do tvrđave iz 12. veka, zaštitnice luke. Postoje i podaci o tome da su je 1625. godine Turci sagradili kao odbranu od pirata. Englezi su tvrđavu koristili kao zatvor i mesto pogubljenja osuđenika, priča naš vodič Steljos Atrakiotis.


Blizina mora i njegov miris čine ovaj pejzaž mističnim, pa opet i modernim, jer se sa leve strane šetališta nalaze nizovi kuća, restorana i hotela. Larnaka na grčkom jeziku znači grobnica, i to ime ovaj grad na Kipru dobio je po grobnici Svetoga Lazara, prvog vladike kiparskog, gde je svetac, po drugi put preminuo i gde je sahranjen, pošto ga je prvi put Hristos vaskrsao iz mrtvih. Sledimo Steljosa, koji nas vodi do najvažnijeg vizantijskog spomenika u Larnaki – Crkve Svetog četvorodnevnog Lazara, sagrađene na tom grobu, u 9. veku, gde je pisalo „Lazar, Hristov prijatelj”. Nedelja je i odjekuje crkveno pojanje, u toku je krštenje. Naša grupa trudi se da se stopi sa rodbinom, da ne remeti svetu tajnu, kao omađijana posmatra izuzetno vredan zlatni ikonostas, silazi oprezno do Lazarevog groba. Taj prazan, raskriljen, grob snažno govori ne o smrti već o vaskrsenju, mošti se ne čuvaju tu. Steljos priča o razaranju crkve tokom osmanlijske vlasti, o neuništivosti ikonostasa, o njenoj obnovi u 17. veku. Pored crkve nalazi se Vizantijski muzej, sa vrednim ikonama i crkvenim relikvijama.


Kako se krećeno Kiprom, otkrivamo sve dublje tragove istorije. Arheološki lokalitet Kurion, u selu Episkopi, blizu Limasola, odlikuje nekoliko spomeničkih celina, helenskog, rimskog, ranohrišćanskog perioda. Teatar je, kako kaže Steljos, bio izgrađen krajem 2 . veka pre nove ere, ali je zbog razornih zemljotresa, pretrpeo štetu, a bio je potpuno uništen i napušten tokom 4. veka nove ere. Postojeći teatar najvećim delom moderna je rekonstrukcija i može da primi do 3.000 ljudi. Agora je smeštena na severoističnom delu kompleksa, koji se sastojao od niza javnih zgrada i hidrauličnih instalacija, čiji su ostaci iskopani u periodu od 1975. do 1997. godine. Stoa, bila je dvorana od 16 stubova, od kojih je šest sačuvano u svojoj originalnoj poziciji, a Rimski nimfeum svetlište je nimfi, sagrađeno u 1. veku nove ere i uništeno u 7. veku.


Kako se krećemo područjem, naizlazimo na Eustoliusovu kuću, vilu iz ranog rimskog perioda, koja je dograđena u periodu cara Teodosija, u 5. veku, a mnogim simbolima pokazuje prelazak vlasnika iz paganizma u hrišćanstvo. „Uđi na svoju dobru sreću i neka dolazak tvoj blagoslovi ovu kuću” , bila je dobrodošlica domaćina. Do ovog zdanja nalazi se Ahilova kuća, koja vodi poreklo iz 4. veka nove ere i ima očuvane mozaičke podove sa paganskim temama. Centralno mesto tu zauzima susret Ahila i Odiseja. Ovaj lokalitet sadrži i ostatke ranohrišćanske bazilike.


U blizini Kuriona, na putu ka Pafosu, drevni Kipar otkriva se i kroz Svetilište Apolona Hilatesa, koje vodi poreklo i do 2000 godina pre Hrista. Vrhunac je dostiglo tokom rimskog perioda. Bilo je posvećeno muškom bogu plodnosti i prirode Hilatesu, koje se poistovećuje sa Apolonom iz helenskog perioda.


Stižemo do zamka Kolosi, u okolini Limasola, najvažnijeg srednjpvekovnog spomenika Kipra, iz 13. veka, koji se ponosno uzdiže u plodnoj dolini. U vreme franačke vlasti bio je važno mesto proizvodnje šećerne trske, maslina, vina, pamuka i žitarica. Jerusalimski kralj Hugo Treći dao ga je vitezovima reda Svetog Jovana Jerusalimskog. Kratko su ga držali i vitezovi templari, kada je u njemu boravio Ričard Lavlje Srce. Sadašnji zamak datira iz 1454. godine, kada su ga podigli hospitalci, pod zapovedništvom Kolosija.


Svi ovi drevni antički, rimski, hrišćanski lokaliteti i pejzaži simboli su za modernog čoveka znaci toga da je priroda večna i da je i čovek večan onoliko koliko su njegove ideje u harmoniji sa majkom zemljom. Zamkovi su građeni i rušeni, a kiparska priroda ostaje do danas netaknuta.  


Pored sunca i mora, dakle, Kipar nudi mnogo spekrakulranih obilazaka, a to potvrđuje i Jorgos Minas iz kiparskog Ministarstva turizma:


„Milion Kiprana tokom leta ugosti oko četiri miliona turista, koji osim najčistijih plaža u Evropi posećuju i prirodu, planine, velnes centre, sportske i golf terene. Kao i prošle, i ove godine očekuje se rekordna poseta srpskih turista na Kipru, oko 40 hiljada ljudi. Tokom hladnijih meseci bicklisti pohode Kipar, fudbaleri dolaze na pripreme, ali i trkači, zbog učešća na Pafos i Limasol maratonu. Pored sunca i mora, turisti na Kipar dolaze i zbog posete arheološkim i istorijskim lokalitetima, posebno oni iz Velike Britanije, Nemačke, Švajcarske, Austrije. Pafos je posebno popularan, centar ovog grada  pod zaštitom je Uneska zbog bogatog kulturnog nasleđa. Za dve godine imaćemo novi arheološki muzej u Nikoziji, veći od sadašnjeg.”


Jorgos Minas